واقعیت‌های جالب
این مطلب توسط پروازیاران سیرنگ منتشر شده است
بیماری های مرتبط با برنج (قسمت سوم)
آسیب بیماری‌های برنج می‌تواند عملکرد را تا حد زیادی کاهش دهد. آن‌ها عمدتاً توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شوند. کاشت یک نوع رقم مقاوم ساده‌ترین و غالباً مقرون‌به‌صرفهترین روش مدیریت بیماری‌ها است.
لکه قهوه‌ای (Brown spot)
لکه قهوه‌ای Cochliobolus miyabeanus در طول تاریخ به‌عنوان یکی از شایع‌ترین و آسیب رسان‌ترین بیماری‌های نادیده گرفته‌شدة برنج شناخته شده است. این بیماری در خاک‌هایی که زهکشی ضعیف دارند و یا ازنظر مواد مغذی کمبود دارند شایع است. این بیماری توسط بذر آلوده منتقل می‌شود.
لکه قهوه‌ای یک بیماری قارچی است که کلئوپتیل، برگ‌ها، غلاف برگ، ساقه‌ها، گلوم و خوشه‌ها را آلوده می‌کند.
قابل‌مشاهده‌ترین آسیب آن، لکه‌های بزرگ متعدد روی برگ است که می‌تواند کل برگ را از بین ببرد. وقتی عفونت در بذر رخ می‌دهد، دانه‌های پر نشده یا دانه‌های لکه‌دار یا تغییر رنگ ایجاد می‌شود.
این بیماری می‌تواند در مناطقی با رطوبت نسبی بالا (۱۰۰-۸۶٪) و دمای بین ۱۶ تا ۳۶ درجه سانتی‌گراد ایجاد شود. در خاک بدون زهکشی و یا خاک‌های ضعیف و دارای کمبود مواد مغذی معمول است.
برای بروز عفونت، برگ‌ها باید به مدت ۸−۲۴ ساعت مرطوب باشند.
این قارچ می‌تواند بیش از چهار سال در بذر زنده بماند و همچنین از گیاهی به گیاه دیگر از طریق هوا پخش شود.
منابع عمده لکه قهوه‌ای در این زمینه عبارت‌اند از:
- بذر آلوده که باعث ایجاد نشا آلوده می‌شود، برنجهای خودرو، بقایا و کاه و کلش آلوده برنج، علف‌های هرز.
- لکه قهوه‌ای می‌تواند در تمام مراحل زراعی رخ دهد، اما عفونت در طی حداکثر پنجه‌زنی تا مراحل رسیدن محصول بسیار مهم است.
نحوه تشخیص
نشا آلوده دارای ضایعات کوچک، دایره‌ای، قهوه‌ای یا قهوه‌ای زرد است که ممکن است کمربند کولئوپتیل را احاطه کرده و برگ‌های اولیه و ثانویه را تحریف کند. با شروع مرحله پنجه‌زنی، ضایعات را می‌توان بر روی برگ مشاهده کرد. آن‌ها در ابتدا کوچک، دایره‌ای و قهوه‌ای تیره تا قهوه‌ای بنفش هستند. ضایعات کاملاً توسعه‌یافته به شکل دایره‌ای تا بیضی‌شکل با یک مرکز قهوه‌ای روشن تا خاکستری است که توسط یک حاشیه قهوه‌ای مایل به قرمز ناشی از سم تولید شده توسط قارچ‌ها احاطه شده است.
ضایعات دارای طول ۵−۱۴ میلی‌متر بر روی ارقام حساس هستند که می‌تواند باعث پژمردگی برگ‌ها شود. در ارقام مقاوم، ضایعات قهوه‌ای و اندازه سرسوزن هستند.
ضایعات روی غلاف‌های برگ مانند ضایعات روی برگ‌هاست. خوشه‌ها و ساقه‌های آلوده دارای لکه‌های بیضی قهوه‌ای تیره تا سیاه (رنگ متغیر) در کل سطح هستند.
سنبلچه‌ها نیز می‌توانند آلوده شوند. آلودگی گلچه‌ها منجر به پرشدن ناقص بذرها و کاهش کیفیت دانه و یا پوک شدن بذرها می‌شود. قارچ‌های بیماری‌زا نیز می‌توانند به دانه نفوذ کنند و باعث ایجاد لکه و تغییر رنگ‌دانه شوند.
در برخی از انواع برنج، ضایعات لکه قهوه‌ای می‌تواند با ضایعات بلاست اشتباه شود. برای تشخیص و تأیید لکه قهوه‌ای، بررسی کنید که لکه‌ها دایره‌ای، قهوه‌ای و دارای یک مرکز خاکستری است که با یک حاشیه قرمزرنگ احاطه شده است.
خسارت
لکه قهوه‌ای باعث ازبین‌رفتن کمیت و کیفیت دانه برنج می‌شود. لکه قهوه‌ای ممکن است تا ۵۰٪ از نشاها را از بین ببرد. به طور متوسط، این بیماری باعث کاهش ۵ درصدی عملکرد در کل تولید برنج در جنوب و جنوب شرقی آسیا می‌شود. مزرعه‌های به‌شدت آلوده می‌تواند تا ۴۵٪ افت عملکرد داشته باشند.
بذرهایی که به‌شدت آلوده شده‌اند باعث سوختگی گیاهچه شده و منجر به مرگ ۱۰−۵۸ درصدی گیاهچه می‌شوند. همچنین روی کیفیت و تعداد دانه در خوشه تأثیر می‌گذارد و وزن دانه را کاهش می‌دهد.
ازنظر تاریخی، لکه قهوه‌ای مهم‌ترین عامل مؤثر در قحطی بزرگ بنگال در سال ۱۹۴۳ بوده است.
مدیریت
بهبود حاصلخیزی خاک اولین قدم در مدیریت لکه قهوه‌ای است. برای انجام این کار: مواد مغذی خاک را به طور منظم کنترل کنید، کودهای موردنیاز را استفاده کنید، برای خاک‌هایی که سیلیسیم کمی دارند، قبل از کاشت از کود سیلیکات کلسیم استفاده کنید. بااین‌حال، کودها ممکن است پرهزینه باشند بنابراین گزینه‌های مدیریت اقتصادی‌تر عبارت‌اند از:
- از ارقام مقاوم استفاده کنید.
- از قارچ‌کش‌هایی مانند ایپرودیون، پروپیکونازول، کاربندازیم، azoxystrobin و trifloxystrobin جهت ضدعفونی بذر استفاده کنید.
- قبل از کاشت، بذرها را با آب داغ (۵۴/۵۳ درجه سانتی‌گراد) به مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه ضدعفونی کنید تا عفونت اولیه در مرحله نشا کنترل شود. برای افزایش اثربخشی تیمار، بذرها را به مدت هشت ساعت در آب سرد خیس کنید.
کاربر سیرنگ، تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۱۸
